Autorinnen und Gastbeiträge →

Lia di Comuns Ladins macht Druck.

Autor:a

ai

Vor nunmehr fünf Jahren haben sich die Bürger der ladinischen Gemeinden Fodom, Col und Cortina/Anpezo in einer demokratischen Abstimmung großmehrheitlich für die Loslösung von der Region Venetien und den Zusammenschluss mit den anderen Ladinern in der Region Trentino-Südtirol ausgesprochen. Seitdem ist der italienische Staat säumig: Der verfassungsmäßig vorgesehene Vorgang des Übergangs wurde nicht weiterverfolgt. Dramatisch ist in diesem Fall — anders als bei anderen Kommunen, welche einen Regionswechsel wünschen und zum Teil sogar schon erreicht haben — dass die Grenzverschiebung eng mit dem Minderheitenschutz verflochten ist. Die Trennung der Ladiner wurde im Jahr 1923 von der faschistischen Diktatur durchgesetzt, um ihre Assimilierung zu erleichtern. Bis heute ist Ladinisch in den zu Venetien gehörenden Gemeinden weder Amts- noch Schulsprache, besonders in Anpezo läuft inzwischen der Countdown für die endgültige Auslöschung der Ladiner.

Nun hat die Lia di Comuns Ladins (Verband der ladinischen Gemeinden) einen Beschluss gefasst, mit dem sie an diese Tatsachen erinnert und endlich die Umsetzung des Bürgerwillens fordert. Die Ladiner seien die einzige Minderheit auf Staatsebene, deren geschlossenes Siedlungsgebiet auf zwei Regionen und drei Provinzen aufgeteilt ist. Dabei schreibe die Europäische Charta der Regional- oder Minderheitensprachen (welche Italien nie ratifiziert hat, Anm.) ausdrücklich vor, dass das geographische Gebiet jeder Minderheit zu achten sei, »um sicherzustellen, dass bestehende oder neue Verwaltungsgliederungen die Förderung der betreffenden Regional- und Minderheitensprache nicht behindern«. Nicht zuletzt wäre der Minderheitenschutz — eigentlich — auch ein Verfassungsauftrag.

Hier ist der Wortlaut des Beschlusses:

Metù dantfora che:

  • la mendranza di ladins dles Dolomites, che abiteia ti comuns de Mareo, San Martin de Tor, La Val, Badia y Corvara (Val Badia), Sëlva, S. Cristina, Urtijëi y tles frazions ladines dl comun de Ciastel (Gherdëina), Cianacei, Ciampedel, Mazin, Poza, Vich, Soraga y Moena (Fascia), Fodom y Col S. Lizia (Fodom) y Anpezo (Anpezo) é la soula mendranza storica tla Talia che – sceben che ala viv te n teritore geograficamenter unitar – é despartida dal pont de veduda aministratif te does Regions y trei Provinzies desvalives, y chest a gauja dl decret fascist n. 93 dl 21 de jené 1923, dé fora con l’entenzion clera da volei assimilé plu debota chesta mendranza;
  • la Cherta europeica di lingac de mendranza o regionai, aproeda ai 5 de november 1992 dal Consei d’Europa y sotescrita dal Stat Talian ai 27 de jugn 2000, preveid te sie articul 7 “l respet dl’area geografica de vigni lingaz de mendranza o regional, a na maniera che les divijions aministratives bele esistentes o nueves ne ti stae nia te troi a la promozion de chest lingaz de mendranza o regional”;
  • che les normes de sconanza dla mendranza ladina tla Region Venet é de truep plu basses che cheles prevedudes tla Region Trentin-Südtirol y a desmostré de ne ester nia adatedes per l manteniment dla mendranza ladina enstessa, anter l’auter végnel auzé fora che l insegnament dl ladin ne é nia obligator tla scola y che l lingaz de mendranza ne è nia ofizial;
  • che la Costituzion taliana preveid tl articul 132,2 la poscibelté de mete a jì referendums a livel comunal per fé pié via l prozès per mudé region;
  • ti comuns de Fodom, Col. S. Lizia y Anpezo é chest referendum aldò dl articul 132, 2 dla costituzion vegnù fat ai 28-29 d’otober 2007 y l quorum prevedù despassé de truep, les ousc per la mudazion dla Region è stedes endut l 78,86% (76,53% tl comun d’Anpezo, 83,33% tl comun de Col S. Lizia y 86,42% tl comun de Fodom);
  • l resultat positif de chest referendum é vegnù proclamé dal ofize zentral per l referendum dla Court de Cassazion ai 5 de november 2007 y l comunicat dla Presidenza dl Consei di Ministri publiché tla Gazzetta Ufficiale di 8 de november 2007;
  • che da chest di él passé entratant passa 4 agn, zenza che i organs competenc essa fat valch per atué la volonté popolara desche ala é vegnuda mostreda su tl referendum;
  • la lege de converjion dl D.L. 06.07.2012, n°95 e.d. “Spending Review” (lege 7 d’aost 2012 n°135) preveid na mudazion generala di confins provinziai con n iter aposta.

Metù dantfora dut chest, delibereia la Jonta dla Lia di Comuns Ladins

  • da sostegnì deplen la volonté di trei comuns de Fodom, Col S.Lizia y Anpezo de fé endò pert dla Region Trentin-Südtirol, da chela che ai é vegnus destachés tl 1923;
  • da damané che i organs competenc scomences la prozedura preveduda per chesta mudazion de Region, sciche prevedù dal articul 132, 2 dla costituzion y dla lege dl 25 de mei 1970, nr. 352;
  • da se aodé che al vegne ence analisé avisa sce i trei comuns de Fodom, Col S. Lizia y Anpezo pò ence vegnì metus endò pro la provinzia de Bulsan aldò dl iter prevedù dla lege 7 d’aost 2012, nr. 135, chel fossa tl cheder dl ordinament nuef di confins provinziai prevedù dla e.d. “spending review”.

Deliberazion firmeda dal president dla Lia di Comuns Ladins dr. av. Albert Palfrader y dal secreter dla Lia di Comuns Ladins Luca Agostini.



Einen Fehler gefunden? Teilen Sie es uns mit. | Hai trovato un errore? Comunicacelo.

Comentârs

One response to “Lia di Comuns Ladins macht Druck.”

  1. Vinschger avatar
    Vinschger

    Komisch, dass die SVP-Gemeinden da mitmachen. War nicht Landesrat Musner gegen die Rückkehr der Ladiner zu Südtirol?

Leave a Reply to Vinschger Cancel reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

You are now leaving BBD

BBD provides links to web sites of other organizations in order to provide visitors with certain information. A link does not constitute an endorsement of content, viewpoint, policies, products or services of that web site. Once you link to another web site not maintained by BBD, you are subject to the terms and conditions of that web site, including but not limited to its privacy policy.

You will be redirected to

Click the link above to continue or CANCEL